Tartiflette: een geweldige marketingtruc
In elk Frans bergrestaurant kun je de tartiflette vinden. Een ware caloriebom! Aardappelen, room, spek, en kaas. Reblochonkaas om precies te zijn. Een recept waarbij het makkelijk is voor te stellen dat lokale boeren, al ver voordat er skiliften bestonden, deze maattijd bereiden om de ruwe wintermaanden te overleven. Niets blijkt minder waar. De tartiflette was een goed geslaagde marketing-truc om de Reblochon kaas, waarvan rond 1980 een enorm overschot was, aan de man te brengen. Skigebieden, die booming waren in die tijd, bleken de oplossing…
Een beetje geschiedenis
Ook al is de tartiflette dus een marketingtruc, ik kom daar zometeen op terug, de reblochon kaas is wel een echte authentieke kaas. Een kaas geboren uit onvrede en rebellie, laat dat maar aan de Savoiards over. In de achtste eeuw moesten de boeren in de Savoie een belasting betalen aan de landeigenaren van de alpenweides. Deze belasting werd berekend naar de hoeveelheid melk die de koeien per dag leverden. Je raadt het al, er werd voordat de controleurs kwamen, voorzichtig gemolken. Als de controleurs eenmaal vertrokken waren werden de koeien voor een tweede keer gemolken. Deze zeer romige melk werd, om problemen bij extra controles te voorkomen, zo snel mogelijk omgezet naar kaas. Re-blocher wil in lokaal dialect zeggen: tweede keer melken.
Goede export
Toen de Savoie eenmaal geïntegreerd werd in Frankrijk ging werd deze kaas meteen een goed exportproduct voor de Savoie, dankzij de treinrails die vanaf Annecy Frankrijk inging. De rebel-kaas werd steeds meer verkocht. Tot aan het begin van de twintigste eeuw, daarna ging het langzaam bergafwaarts met de verkoop. Rond 1980 leek het einde van de Reblochon nabij. Er werd teveel geproduceerd en te weinig kaas gekocht. De boeren zagen hun inkomsten dalen, terwijl de inkomsten van de skigebieden juist sky-high gingen.
De marketingtruc
Wat er daarna precies gebeurde, daar zijn de bronnen het niet over eens. De meeste bronnen melden dat de regionale-boeren-vereniging de tartiflette heeft bedacht om te zorgen dat de steeds slechter verkopende reblochon een boost zou krijgen. De vereniging ontkent dat, maar geeft ruiterlijk toe dat de zaken goed gaan sinds de tartiflette zo is aangeslagen. Andere bronnen melden dat het een restaurant in het skigebied van La Clusaz was die de tartiflette begin jaren tachtig voor het eerst op de kaart zette.
Eén ding is zeker. De tartiflette bestond niet voor de jaren tachtig. Het is een maaltijd die bedacht is om traditioneel te lijken en om in skigebieden aan de man te brengen. 100% marketing. De restaurateurs konden deze kazen vanwege het enorme overschot goedkoop inkopen dus zeker in de jaren van de overproductie was het goed geld verdienen met deze “nieuwe traditionele” kost. Het is opvallend dat de tartiflette zo goed aansloeg. Niet alleen bij toeristen, maar ook bij de lokale bevolking komt de tartiflette vaak uit de oven.
Echt niet traditioneel?
Ondanks dat de uitbaters van restaurants en boerenverenigingen ons dat wel willen doen geloven - want traditie verkoopt - is het dus geen traditioneel gerecht. Een klein beetje gelijk hebben ze wel, in die zin dat traditionele recepten in de Alpen opvallend vaak uit aardappelen, vlees en kaas bestaan. Logisch, want dit zijn ingrediënten die je een hele winter lang goed kan houden in je kelder. Ook is de tartiflette een afgeleide van de wel traditionele pêla, een recept dat op zijn beurt weer veel weg heeft van de Zwitserse Rösti waar de reblochon goed bij past. Een nieuwe naam, een verplichting om een slecht verkopende kaas te gebruiken en de een beetje geluk doen de rest.
Het recept
Het mooie aan de tartiflette zijn de verschillende recepten die allemaal worden toegestaan. Men is niet zo moeilijk. Als er maar echte reblochon AOP (Appellation d’origine protégée, gecontroleerde naamgeving) gebruikt wordt, want die kaas moet verkocht worden, samen met aardappelen, ui en spek. Over het al dan niet gebruiken van crème kun je dagenlang discussiëren met de locals. Honger gekregen van dit blog dan is dit een van de vele recepten:
- 1 reblochon AOP (een echte dus geen ‘tartiflette-kaas’)
- 1 kilo stevige aardappels
- 3 uien
- 200 gram spekjes
- zout en peper naar smaak
- Crème naar voorkeur
Kook de aardappels beetgaar. Snij de ui in stukjes en bak deze samen met de spekjes in een koekenpan. Vet is niet nodig. Snij de aardappels in fijne plakjes. Bak deze een beetje mee in de koekenpan. Doe deze mix van uien, spek en aardappels in een overschaal. Voeg eventueel de crème toe (ik doe dat wel) en dek het geheel af met de reblochon. Die kun je in lange repen snijden of slechts één keer doormidden. Ook over de manier van snijden kun je lang over praten met locals… Natuurlijk hoort een goede witte wijn erbij, het liefst natuurlijk uit de Savoie…
Eet smakelijk!
Bronnen: Dictionnaire amoureux de la gastronomie door Christian MILLAU, Wikipedia, reblochon.fr
Plaats een reactie
Wat is bij jou crème? Zure room oid?
In Frankrijk heet dit crème entiere (crème liquide entière)
In NL is dat dan zure room/crème fraiche denk ik.
Fantastisch gerecht! We maken het in Nederland ook heel vaak. De Reblochon kopen we bij de kaasboer op de markt (in de dwarsrichting doorsnijden zodat je twee platte schijven krijgt, geeft het mooiste effect!). En crème fraiche toevoegen idd.
Wij hebben in mei 2017 met de commerciële afdelingen van mijn werk een trektocht gedaan in de Franse Alpen. Bij Samoëns omhoog en overnachten in hutten. De 2e avond kregen wij in de hut ook een tartiflette. Ik kende het gerecht al wel, maar mensenkinderen wat is dit lekker na een dag wandelen in het hooggebergte zeg. Ik heb werkelijk 3x opgeschept van die machtige calorieën bom…
Ik heb het sindsdien nooit gemaakt, maar nu ik dit artikel zie denk ik dat ik het komend weekend eens ga bereiden, dank voor de reminder… ;)
Ha, net zo authentiek dus als die andere klassieker, de Zwitserse kaasfondue.
Crème entiere fluide mag je onder de slagroom scharen.
Kaasfondue, hemels… <3
In NL is dat dan zure room/crème fraiche denk ik.
Userd op 19 jan 2018 08:03
Lijkt me eerder gewone volle room (crème entière).
Even opgezocht. Crème fraîche liquide is ongeklopte slagroom. Crème fraîche épaisse is wat we in Nederland crème fraîche noemen. Beide kunnen prima door de Tartiflette lijkt mij😋
@paolie Inderdaad ;-)
@Rogier hier bestaat toch ook een pasta variant van?
@Roko jaha! de Croziflette… Met reblochon, crozets (pasta uit de Savoie) en ham… Ook heel erg lekker…
@Rogier ja, dat is 'm! In een van de eerste ski-jaren in Frankrijk op de gok besteld. Was ook erg lekker idd.
Tip: voor wie reblochon denkt mee te nemen naar huis in de auto… een geur-dicht bakje is best handig :-) De smaak is overigens best mild vind ik. Maar goed, ik houd wel van een stevig kaasje. Beaufort etc…
*bericht bewerkt door Roko op 19 jan 2018 10:54
Uitrusten doe je maar in de lift.@Roko Goede tip. Zo koop ik als ik de Savoie ben altijd veel kazen bij lokale kaasboertjes. Toen ik na het tanken weer terug in de auto stapte rook het alsof ik een geit op de achterbank had liggen ;-)
@RogierMaar goed, ik houd wel van een stevig kaasje. Beaufort etc…
Roko op 19 jan 2018 10:53
Roquefort (en dan in het bijzonder de Papillon Noir), ook lekker… ;)
@Roko Goede tip. Zo koop ik als ik de Savoie ben altijd veel kazen bij lokale kaasboertjes. Toen ik na het tanken weer terug in de auto stapte rook het alsof ik een geit op de achterbank had liggen ;-)
Rogier op 19 jan 2018 10:57
Herkenbaar. Als ik terug rij uit de Franse Alpen ruikt de auto bij mij altijd naar gedroogde worst en kaas… :p
@RogierMaar goed, ik houd wel van een stevig kaasje. Beaufort etc…
Roko op 19 jan 2018 10:53Roquefort (en dan in het bijzonder de Papillon Noir), ook lekker… ;)
Harm op 19 jan 2018 11:35
Zeker lekker, maar dat is geen kaas uit de Savoie ;-)
@Roko Goede tip. Zo koop ik als ik de Savoie ben altijd veel kazen bij lokale kaasboertjes. Toen ik na het tanken weer terug in de auto stapte rook het alsof ik een geit op de achterbank had liggen ;-)
Rogier op 19 jan 2018 10:57
Hier idem, maar dan vooral in de zomer. De Carrefour verdient al genoeg aan ons… ;-)
Haha, leuk item Rogier, kan het ook met Brie? Daar heb ik teveel van gekocht per ongeluk. :-)
@RoteHersentote Mwah… natuurlijk kun je een brie ovenschotel maken, maar dan zal het niet die echte tartiflette smaak hebben… Maar hoe kan je nou ooit ‘teveel’ kaas kopen ;-)
Heb ooit eens een pizza Tartiflette gegeten (in Roquebillière, FR, denk ik). Was ook lekker zwaar!
Ik zie hier een wekelijkse blog ontstaan; “Recept van de week”
met iedere week een lekker Alpen menu :-)
Als het sinds de jaren '80 een gerecht is wat niet meer uit de keukens verdwenen is, is het nu, zo’n 30 jaar later, wel een traditioneel gerecht geworden? toch? Tradities kan je als je wilt gewoon creëren, of het verhaal achter het begin nou de waarheid was of dat het een puur commercieel verzinsel is… Het is verdomd lekker en een goede traditie (geworden ;-) )
Ik zie hier een wekelijkse blog ontstaan; “Recept van de week”
Togi op 19 jan 2018 13:52
met iedere week een lekker Alpen menu :-)
Ik ben voor.
@Rogier ik moet hard lachen, bij die geit in je achterbak.
Maar bedankt voor de tip. Op de paklijst: Grote afsluitbare bak voor franse kaasjes en worsten.
gelukkig een geventileerde disselbak op de caravan. gaat hoogstens t gas wat meer ruiken :)
In NL is dat dan zure room/crème fraiche denk ik.
Userd op 19 jan 2018 08:03
Neen gewoon volle room…
In Zwitserland hebben ze ook zo’n lekker dieptebom: de croûte. Dat is, net als de tartiflette, een echte aanslag op je kransslagader.
*bericht bewerkt door havana op 19 jan 2018 17:23
Voorzitter Nederlandse Vereniging Brakke SkiliftenInstant Chamonix herinnering. We hebben vorig jaar de Croutes op diverse adressen vergeleken. Lekker, dichtgeslibd en we weten het nog niet. In augustus gaan we weer een week :-)
Hier schrijven ze tenminste dat het niet
‘huisgemaakt’ is maar “een soort van huisgemaakt”
*bericht bewerkt door coendostres op 19 jan 2018 21:04
Liever wintersport dan zomervakantie.