Een dagje skiën in historisch Scuol

Wie weleens in Ischgl is geweest, weet dat je de grens over naar het Zwitserse Samnaun kan skiën. Maar hij of zij zal zich wellicht nooit hebben afgevraagd wat er nog meer aan de andere kant van de berg ligt. Laat staan dat hij/zij weet dat er op hemelsbreed 10 kilometer een alleraardigst skigebied ligt met een bijna onuitspreekbare naam: Scuol Motta Naluns. Welkom in het Reto-Romaanse Unterengadin!

Authentiek dal van Unterengadin

Het Unterengadin is een smal, langgerekt dal in Zwitserland, direct achter het Oostenrijkse Paznauntal gelegen. Vreemd eigenlijk dat bijna niemand het kent, zeker als je bedenkt dat Ischgl in de middeleeuwen alleen bereikbaar was via het Unterengadin. De weg door het Paznauntal was in die tijd te gevaarlijk om te gebruiken. Die tijd is al lang voorbij. Waar Ischgl zich heeft ontwikkeld tot een van de populairste Oostenrijkse skibestemmingen, gebeurde in het Unterengadin zo’n beetje het tegenovergestelde. Het is volledig authentiek gebleven. Dat blijkt als we vanuit het Oostenrijkse Nauders het dal binnenrijden. Veel bossen, weinig dorpen, een eigen taal (het Reto-Romaans) en nauwelijks een toeristische infrastructuur.

Behalve in Scuol, zo hadden we gelezen. In de omgeving van Scuol ontspringen meer dan twintig minerale waterbronnen waardoor het zich halverwege de 19e eeuw als kuuroord heeft ontwikkeld. Net op het moment dat we ons afvragen of we niet al in Scuol hadden moeten zijn, passeren we een bordje ‘Eisweg Engadin’. ‘Er ligt hier kennelijk een schaatsbaan, toch wat toerisme!’, merken we op. Een paar minuten later doemt de eerste bebouwing van Scuol op. We zijn er! We rijden door een moderne dorpsstraat, met statige hotels en hedendaagse winkels.

Openluchtmuseum

Ons adres in Scuol voor de komende dagen ligt volgens de navigatie een stuk lager in het dorp. Terwijl we aan de afdaling beginnen, lijkt het alsof we een openluchtmuseum binnenrijden. Alsof we 500 jaar terug gaan in de tijd, passeren we smalle steegjes, beschilderde huizen en een echt historisch centrum, compleet met dorpspomp. Het is bijna jammer dat er soms een auto geparkeerd staat, anders reden we bijna een middeleeuwse film binnen. Hotel-Garni Engiadina is ons verblijfadres. We lopen hier een van de oudste historische gebouwen van Scuol binnen. Een typisch ‘Engadinerhaus’ met een versierde, bepleisterde gevel, lage gewelven en veel hout. En hoe creatief: de gang waar je vroeger binnenkwam is omgebouwd tot buffetruimte voor het ontbijt met ernaast een ouderwetse Stube. De entree is daardoor aan de zijkant, gasten komen gewoon achterom.

Contrasterende dorpsdelen

Verrast door de onverwachte indrukken vraag ik me af of het skigebied er morgen ook zo traditioneel bij ligt. Krijgen we van die charmante maar gedateerde liften en daardoor wellicht lange wachttijden op deze vrije zaterdag? Of zal het wel meevallen met de nostalgie in dit gebied, aangezien er morgen ook gewoon een FIS Snowboard World Cup plaatsvindt in Scuol. Zo gaan er allerlei gedachten door mijn hoofd terwijl we wat avondfoto’s maken van de twee contrasterende dorpsdelen. Het lage deel heet Scuol Sot (Unterdorf) genoemd, het hoger gelegen (nieuwere) deel heet Scuol Sura (Oberdorf). De namen zijn Reto-Romaans, wat de hoofdtaal van het Unterengadin is. Er wordt echter ook ‘Bündnerdeutsch’ gesproken, waardoor je er met normaal Duits uit de voeten kunt. In de verte zien we de thermen van ‘Bogn Engiadina’ liggen, dat staat morgenavond nog op het programma.

Het skigebied

De volgende ochtend na het ontbijt lopen we het pleintje op waar de skibus stopt. Die brengt ons naar het dalstation van Motta Naluns, het skigebied van Scuol. “Motta” betekent heuvelachtig terrein en “Naluns” verwijst naar een veldnaam in het Reto-Romaans. We stoppen bij het Staziun, oftewel station, van Scuol. Dat ligt direct tegen het dalstation aan. Volgens de precisie van een Zwitsers uurwerk stopt daar net de trein vanuit Landquart met ook een heleboel wintersporters. We haasten ons naar de gondel, maar dat blijkt achteraf nergens voor nodig. Het moderne dalstation zorgt voor een vlotte afwikkeling en binnen 2 minuten zitten we in de gondel naar het middenstation op 2146 meter. Zoals in veel skigebieden is dit de plek van het plaatselijke kinderland met enkele oefenliften. Voordeel van deze locatie is dat hij op het zuidoosten ligt en kinderen er vanaf ‘s ochtends vroeg in de zon skiën.

Sprokkelhouthutje

We gaan snel een etage hoger, want hier begint het eigenlijke skigebied pas. Ook hier valt het met de gedateerdheid van de lift erg mee, ook deze stoeltjeslift is snel, modern en voorzien van een kap. Niet dat er vandaag een kap nodig is; het is strakblauw en de eerste Zwitsers zetten zich op het terras van het Chamanna Naluns bergrestaurant. Dat gebeurt ook bij een klein, afgelegen hutje aan de overkant. We besluiten er even langs te skiën. Het hutje heet ‘Chamanna Schlivera’ en je blijkt deze ‘s winters te kunnen huren. Aan het sprokkelhout tegen de gevel is te zien dat je het fornuis in de keuken zelf met hout moet stoken. De toeristen die hem deze week in gebruik hebben, kijken ons met een glimlach aan voordat ze hun ski’s ook onderbinden.

We vervolgen onze weg naar het deelgebied Prui. Een lange, lome afdaling brengt ons naar een plek waar de stem van een sportverslaggever uit de luidsprekers schalt. De FIS Snowboard World Cup is net begonnen waar onze landgenote Michelle Dekker toevallig ook net is gefinisht. Leuk! We maken een praatje met haar, waarna we aan onze eerste dalafdaling beginnen. Doel is het dorpje Ftan (1684 m) dat via een speelse, blauwe piste te bereiken is. Het typisch Engadiner bergdorpje is een plaatje van bovenaf, gelegen op een heuvel met een fraai kerkje in het midden.

Sleeplift op niveau

Om terug het skigebied in te komen nemen we twee snelle stoeltjesliften die ons naar de ruim 2500 meter hoge Clünas brengen. Hier begint het meer uitdagende deel van het skigebied met wat leuke, rode pistes die naar een soort kom leiden. Helaas is de 2710 meter hoge Salaniva lift dicht vandaag waardoor we de dalafdaling naar het dorpje Sent niet kunnen doen. Hij draagt de veelbelovende naam Traumpiste, maar dus helaas. De Champatsch is gelukkig wel open. Deze berg in de meest noordelijke uithoek van het skigebied blijkt het deel waar we het langst blijven hangen. Leuk detail is dat de twee parallelle sleepliften (in totaal zijn er drie slepers in Motta Naluns) worden toegewezen aan twee soorten wintersporters. Minder geoefende skiërs en boarders worden met borden verzocht de linker lift te nemen, terwijl de meer ervaren rotten rechts in mogen stappen. En inderdaad, rechts zitten er wat meer oneffenheden in het spoor. Dit onderscheid vertaalt zich ook in de pistes en off-pistelijnen bovenin. Je pakt of de makkelijke blauwe 28 helemaal buitenom, of een van de vele moeilijkere varianten met tal van doorsteekjes. De 2783 meter hoge Champatsch is het hoogste punt van Motta Naluns en ligt op slechts 4 kilometer van Oostenrijk, tegen het Silvretta-massief. Een mooi uitzicht is gegarandeerd.

Toetje tegen verzuring

Rustig traverseren we terug naar de kom voor onze lunchplek, bergrestaurant Alpetta. Een goede bord spaghetti vult de energie weer aan, waarna we de pistes die we hadden overgeslagen nog even opzoeken. Ze liggen bijna allemaal boven de boomgrens en in de zon, maar wat met name beginners en families zal bekoren is dat je bijna overal kunt komen met blauwe pistes. De enige uitzonderingen zijn de Traumpiste naar Sent en de dalafdaling naar Scuol zelf, die zijn rood.

Terug aanbeland bij het dalstation nemen we de skibus terug naar Scuol waar het toetje van de dag nog op ons wacht: de thermen- en saunalandschap van ‘Bogn Engiadina’. Dit wellnesscomplex moet je bezocht hebben als je een keer in Scuol komt. Zeker als je je een dag flink hebt uitgeleefd op de pistes. Het laatste beetje verzuring in onze benen verdwijnt als sneeuw voor de zon; rozig van het warme bronwater zoeken we vervolgens de hotelkamer op.

Schaatsachtbaan

Het badderen de avond van tevoren was sowieso geen overbodige luxe, zo blijkt als we de volgende dag aan het ontbijt zitten. De eigenaresse van Hotel-Garni Engiadina drukt ons op het hart om zeker nog even die schaatsbaan te bezoeken. We hadden hem al gespot op de heenweg, maar stonden er niet bij stil dat het de ultieme afsluiter zou worden van deze trip. Aan de oevers van de rivier de Inn melden we ons bij de kassa van de ‘Eisweg Engadin’. In een soort pipowagen doen we onze schaatsen aan en dan begint een schaatstocht van 3 kilometer. Het is niet zomaar een baan, maar eentje door het bos en met stijgingen en dalingen! Een bizarre ervaring om op schaatsen te moeten klimmen en dalen, maar het gaat ons verrassend goed af. Door in koude nachten water tegen de hellende paden op te spuiten vriezen de druppels vast aan de ondergrond en kun je de baan prepareren, zo verzekert de uitbater ons. Het was het toetje op de verrassende wintersporttaart die het Unterengadin ons de afgelopen dagen voorschotelde.